Чӑваш наци ӑслӑлӑх тата ӳнер академийӗн пайташӗсем Мари Элӑн Туҫи Мари районӗнче пулнӑ. Вӑл тӑрӑхра, академи членӗ пулнӑ май, Чӑваш республикин вӗренӳ институчӗн наци аталанӑвӗн центрӗн ӑслӑлӑх ӗҫченӗ Юрий Виноградов доцент та пулса курнӑ.
Экскурсире пулнисем туҫи марисен, Вырӑс патшалӑхӗн историйӗпе ҫыхӑннӑ палӑксемпе паллашнӑ. Туҫи марисем хӑйсен турханӗсен, ҫӗрпӗвӗсен, халӑх сӑмахлӑхӗнче асӑнакан паттӑрӗсен ячӗсене манмаҫҫӗ иккен ‒ вӗсене халалласа нумай-нумай палӑк лартнӑ. Акпарс паттӑра асӑнса лартни, сӑмахран, пысӑк тата туслӑ пурӑнма чӗнет.
Автобус, тӗпрен илсен, хӑй вӑхӑтӗнче Хурӑнлӑ ҫул иртнӗ вырӑн тӑрӑх кайса килнӗ. Чулхула кӗпӗрнипе Хусан кӗпӗрни хӑй вӑхӑтӗнче чикӗленнӗ вырӑнта, ҫуллӗ тӗмеске ҫине чикӗ юпине купаласа лартнӑ. Вӑл юпана ӗлӗкхи пек пултӑр тесе ҫӗнетсе ҫӗкленӗ. Юнашарах ‒ Александр Пушкин поэт Ӗренпура кайнӑ Хурӑнлӑ ҫул вырӑнӗ...
Чӑваш Ен Правительстви тӑван республикӑмӑрпа Тутарстан чиккисен вырӑнне палӑртма йышӑннӑ. Ун пек документ Куҫман пурлӑхӑн пӗрлехи патшалӑх реестрне сведенисем кӗртме кирлӗ.
Ятарлӑ килӗшӗве 2020 ҫулхи раштав уйӑхӗнче иртнӗ ӗҫ ушкӑнӗн ларӑвӗнче ҫирӗплетнӗ. Республика Элтеперӗ Олег Николаев пӗлтернӗ тӑрӑх, регионсен чикӗ пирки ӑнланманлӑх ҫук.
Чӑваш Ен федерацин пилӗк субъекчӗпе чикӗленет. Тутарстанпа пирӗн республика хушшинчи чикӗ чи вӑрӑмми — 552 км. Мари Элпа Чӑваш Ен чикки — 253 км, Чулхула облаҫӗпе — 222 км, Чӗмпӗр облаҫӗпе — 111 км, Мордва Республикипе — 91 км. Чулхула, Чӗмпӗр облаҫӗсемпе тата Мордва Республиксемпе чиккисене палӑртса кадастр учётӗнче ҫырса хунӑ ӗнтӗ. Халӗ Мари Элпа чикке палӑртасси тӑрса юлнӑ.
Ҫу уйӑхӗн 19-21-мӗшӗсенче Саранскра Атӑл тата Урал тӑрӑхӗнчи композиторсен Пӗтӗм Раҫҫейри XXXI фестивалӗ иртнӗ.
Ҫулсерен йӗркелекен культура мероприятине эпир маларах асӑннӑ тӑрӑхсенчи регионсен тӗп хулисенче черетлентерсе ирттереҫҫӗ. Ӑна унчченхи ҫулсенче Пушкӑртстанӑн, Мари Элӑн, Тутарстанӑн, Удмурт Республикин тӗп хулисенче йӗркеленӗ.
Шучӗпе XXXI хутчен иртнӗ фестиваль программи хор музыкин, халӑх инструменчӗсен музыкин, камера музыкин концерчӗсенчен тӑнӑ. «Фольклор тата композитор» концерт та, «Мордовская легенда» балет-юмах та кӑтартнӑ, ӑсталӑх лаҫҫи те ӗҫленӗ. Фествиале Чӑваш Енри ӑстасем те хутшӑннӑ.
Паян харӑсах тӑватӑ регион пуҫлӑхӗ — Мари Эл Пуҫлӑхӗ, Томск облаҫӗн Кӗпернаттӑрӗ, Киров облаҫӗн Кӗпернаттӑрӗ, Сарӑту облаҫӗн кӗпернаттӑрӗ — отставкӑна кайни пирки пӗлтернӗ. Ҫавӑн пекех тепӗр кӗпернаттӑр, Кисан облаҫӗн ертӳҫи Николай Любимов малашнехи суйлава хӑйӗн кандидатурине тӑранманни пирки пӗлтернӗ.
Мари Эл Пуҫлӑхӗ Александр Евстифеев кӳршӗллӗ республикӑн ертӳҫӗ пуканне 2017 ҫулхи акан 6-мӗшӗнче йышӑннӑччӗ. Ун чухне вӑл республика ертӳҫин тивӗҫне вӑхӑтлӑх пурнӑҫланӑ. Суйлав иртнӗ хыҫҫӑн, авӑнӑн 21-мӗшӗнче, вӑл ҫак вырӑна туллин йышӑннӑ.
Томск облаҫӗн Кӗпернаттӑрӗ Сергей Жвачкин ҫак пукана 2012 ҫулхи нарӑс уйӑхӗнче йышӑннӑ, ҫапла май облаҫе вӑл 10 ҫул ытла ертсе пынӑ.
Сарӑту облаҫӗн Кӗпернаттӑрӗ Валерий Радеев та хӑйӗн тӑрӑхне 10 ҫул ытла ертсе пынӑ: 2012 ҫулхи пушӑн 23-мӗшӗнче ӑна вӑхӑтлӑха лартнӑ, ака уйӑхйӗн 5-мӗшӗнче Сарӑту Облаҫ Думи ӑна ҫак вырӑнта ҫирӗплетнӗ. 2017 ҫулта вӑл облаҫӗн Кӗпернаттӑр тивӗҫне пӗр хушӑ вӑхӑтлӑр туса пынӑ: пушӑн 17-мӗшӗнче отставкӑна кайса аван уйӑхӗн 21-мӗшӗнче суйлавра ҫӗнтериччен.
Киров облаҫӗн ертӳҫи 2017 ҫултанпа Кӗпернаттӑр. Кунта ӑна Никита Белыха сӗтев илнӗшӗн арестленӗ хыҫҫӑн лартнӑччӗ.
Хӗлле Мари Элти Тинӗс куҫӗнче шыв пӗтни, ҫиелти пӑр катӑлса аялалла ӳкни пирки хыпарланӑччӗ. Ун чухне специалистсем кӳлле тек нихҫан та шыв тулмасан та пултарассине пӗлтернӗччӗ.
Мари Элтен лайӑх хыпар ҫитнӗ. Тинӗс куҫне шыв тулма пуҫланӑ, шыв шӑкӑртатнӑ сасӑ илтӗнет. Вӑл ҫӑлкуҫсенчен стена тӑрӑх юхать.
Хальлӗхе шыв 5 метр таран тулнӑ. Шыв тӗсӗ те унчченхи пекех тӗслӗ пулма пуҫланӑ. Вырӑнти халӑх Тинӗс куҫӗ хӑйӗн илемӗпе савӑнтарма пуҫласса шанать.
Пӗлтӗрхи раштав уйӑхӗнче пирӗн республикӑра вӑтам шалу виҫи (ку вӑл налуксем тытӑннине шута илмесен) 48 пин те 8 тенкӗпе танлашнӑ. Асӑннӑ сумма 2020 ҫулхи раштав уйӑхӗнчинчен 16,4 процент пысӑкрах, 2021 ҫулхи чӳк уйӑхӗнчинчен — 29,8 процент.
Чӑвашстата ӗненсен, 48 пин тенкӗ — республикӑшӑн рекордла кӑтарту. Унчченхи рекорд 2020 ҫулхи раштав уйӑхӗнче пулнӑ. Ун чухне ҫав хисеп 41 пин те 331 тенкӗ пулнӑ.
Раштав уйӑхӗнчи шалу виҫипе Чӑваш Ен Мари Эл, Мордва тата Удмурт республикисенчен, Киров, Пенза тата Чӗмпӗр облаҫӗсенчен иртнӗ. Ҫулталӑкӑн юлашки уйӑхӗнче чылай ҫӗрте преми панине палӑртмалла.
Пӗлтӗрхи кӑрлач-раштав уйӑхсенче вӑтам шалу виҫи 35 пин те 530 тенкӗпе танлашнӑ. Ку енӗпе эпир Мордва Республикинчен (унта уйӑхри вӑтам шалу виҫи — 34 441 тенкӗ) тата Мари Элтан (35 502 тенкӗ) иртнӗ.
Раштав уйӑхӗн 13-мӗшӗнче, 18 сехетре, Мускаври «Русская песня» (чӑв. Вырӑс юрри) театрта хӑй тӗллӗн вӗреннӗ пултарулӑх коллективӗсен гала-концерчӗ уҫӑлӗ. Шупашкарти тӗп клуб тытӑмӗн ертӳҫи Светлана Балыбердина Фейсбукра хыпарланӑ тӑрӑх, ҫӗршывӑн тӗп хулинчи концерта «Уяв» фольклор ансамблӗ хутшӑнӗ.
Гала-концерта Раҫҫейӗн тӗрлӗ кӗтесӗнчи 20 коллектив хутшӑнӗ. Вӗсем пурте «Культура» наци прокчӗн грантне тивӗҫнӗскерсем.
Мускаври гала-концерт вӑхӑтӗнче сцена ҫине Адыгея, Буряти, Мари Эл, Мордва, Тутарстан, Тыва, Чечня, Байкал, Белгород, Волгоград, Воронеж, Иркутск, Курган, Ленинград, Мускав, Омск, Орлов, Пенза, Челябинск тӑрӑхӗсенчи коллективсем тухӗҫ.
Ятарлӑ хӑнасем хушшинче М.Е. Пятницкий ячӗллӗ патшалӑх академи вырӑс халӑх хорӗ, Марина Девятова, «Партизан-FM» фолк-группа тата ыттисем пулӗҫ.
Йошкар-Олари полици уйрӑмне ҫӗҫӗпе аманнӑ арҫын пирки пӗлтернӗ. Пӑтӑрмах Подольск Курсанчӗсен урамӗнчи хваттерте пулса иртнӗ.
Хуралпа пост службин ӗҫченӗсем асӑннӑ адреспа ҫитнӗ хыҫҫӑн усал шухӑшлӑ ҫынна тытса чарнӑ. Вӑл унччен судпа айӑпланнӑ вырӑнти 35 ҫулти хӗрарӑм судпа пулнӑ.
Малтан палӑртнӑ тӑрӑх, эрех-сӑра ӗҫсе ӳсӗрӗлнӗ хыҫҫӑн усал ӗҫе тӑвакан хӗрарӑм диван ҫинче выртакан мӑшӑрне хӑйсен ачи валли апат пӗҫерме ыйтнӑ. Анчах та арҫын вӑл ыйтни ҫине хӑнк та туман. Вара хӗрарӑм ҫӗҫӗ тытнӑ та упӑшкине хырӑмӗнчен темиҫе хут чикнӗ. Шар курнӑскере пульницӑна илсе ҫитернӗ.
Асӑннӑ факт тӑрӑх Йошкар-Олари Раҫҫей УМВДн следстви управленийӗ РФ УК 111 статйипе (сывлӑха ятарласа йывӑр сиен кӳни) пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.
РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри тӗпчевҫисем Мари Элта пурӑнакан 39 ҫулти арҫын тӗлӗшпе пуҫарнӑ пуҫиле ӗҫе тӗпчесе пӗтернӗ. Ӑна ҫын сывлӑхне асӑрханмасӑр йывӑр сиен кӳнӗшӗн айӑпласшӑн.
Тӗпчевҫӗсем шухӑшланӑ тӑрӑх, Ҫӗмӗрле вӑрман хуҫалӑхӗнче подряд килӗшӗвӗпе вӑрман каснӑ чухне вӑл 39 ҫулти арҫынна ӗҫлеттернӗ. Ҫурла уйӑхӗн 9-мӗшӗнче, 11 сехет тӗлӗнче, йывӑҫсенчен пӗри рабочи ҫине персе аннӑ. Вӑйпитти сылтӑм пӗҫҫине хуҫса пӑрахнӑ.
Тӗпчевҫӗсем шухӑшланӑ тӑрӑх, ӗҫре хӑрушсӑрлӑх правилисене пӑхӑннӑ пулсан апла инкек пулмастчӗ.
Пуҫиле ӗҫе суда ярса панӑ.
Шупашкарти йӗрке хуралҫисем Мари Элти арҫынсем тӗлӗшпе пуҫарнӑ пуҫиле ӗҫе суда ярса панӑ.
Кӳршӗллӗ регионти 24, 30 тата 35 ҫулсенчи арҫынсене ҫынсене вӑрланӑшӑн, ҫаратнӑшӑн, пусахласа укҫа тапӑннӑшӑн, паспорт вӑрланӑшӑн, наркотик упранӑшӑн явап тыттарӗҫ.
Тӗпчевҫӗсем палӑртнӑ тӑрӑх, 2020 ҫулхи ҫурла тата авӑн уйӑхӗсенче Чӑваш Енри хӗрсемпе укҫалла ар ҫыхӑнӑвне кӗнӗ, унтан вӗсен хӑйсем патне лартса тухса кайнӑ. Хӑйсемпе йӗрке хуралҫисем тесе паллаштарнӑ, мӗнпе аппаланса пурӑннине пӗлтерес килмесен укҫа пама ыйтнӑ. Ӳтне укҫалла сутакансенчен пӗри 45 пин тенкӗ тыттарнӑ, тепри — 70 пин. Хӗрсен сумкинчи хаклӑ япаласене те ҫаратнӑ. Пӗринне 48 пин ытла тенкӗлӗх шар кӑтартнӑ, теприне — 11 пин ытлалӑх. Пӗри паспортсӑр тӑрса юлнӑ.
Мари Элти арҫынсене Шупашкарти тепӗр хӗртен 300 пин тапӑннӑ чухне банк уйрӑмӗсенчен пӗри патӗнче тытса чарнӑ. 24-ри каччӑ ҫумӗнче марихуана пулнӑ.
+12.3 °C